Nowotwory o podłożu genetycznym - jak je wykryć?

Na wstępie należy zaznaczyć, że największy wpływ na rozwój nowotworów mają czynniki środowiskowe, uszkadzające nasze geny, a w efekcie – funkcjonowanie komórek, które nabywają zdolności do niekontrolowanych podziałów, uniezależniając się od mechanizmów kontroli. Niestety, nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jakie zmiany spontaniczne powstaną w naszym organizmie, w przeciwieństwie do zmian dziedzicznych. Te, jak zaznaczyliśmy, mogą powodować nawet do 30% wszystkich nowotworów. Co ważne – same predyspozycje można wykryć zanim dojdzie do rozwoju choroby. Jest tak dlatego, że zmiany dziedziczne są przekazywane potomstwu przez rodziców, a więc są obecne w naszych komórkach od poczęcia. Tym samym są to zmiany, które są możliwe do wykrycia poprzez badanie genetyczne. Ich obecność może znacznie zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworu, dlatego bardzo często tego typu choroby mogą cechować się znacznie wcześniejszym wiekiem wystąpienia.

Wiedza daje szansę na szybszą reakcję

Badania genetyczne w kierunku identyfikacji zmian dziedzicznych predysponujących do rozwoju nowotworów są więc szczególnie wskazane dla osób, w których rodzinach występowały zachorowania na nowotwór, zwłaszcza jeśli były to zachorowania w każdym kolejnym pokoleniu. Jeśli choroba występuje u dużej liczby krewnych, również niezależnie od płci (poza nowotworami narządów kobiecych), istnieje duże prawdopodobieństwo, że nowotwór może mieć charakter dziedziczny. Próba określenia podłoża nowotworu jest również rozwiązaniem dla osób, które obecnie chorują lub chorowały w przeszłości. Wykrycie wariantów mogących zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworu, to szansa na wcześniejszą weryfikację obecności tych zmian u pozostałych członków rodziny. Badanie takie jest też przede wszystkim elementem profilaktyki, a więc jest przeznaczone dla każdej osoby chcącej dowiedzieć się, czy ma genetyczne predyspozycje do rozwoju nowotworów, by móc wdrożyć odpowiednią dla siebie profilaktykę w zakresie zdrowia.

Sprawdź badanie im.Onco WES w IMAGENE.ME w kierunku nowotworów dziedzicznych

Co zyskujemy dzięki badaniu genetycznego podłoża nowotworów dziedzicznych?

Przede wszystkim należy pamiętać, że obecność zmiany w genie związanym z rozwojem nowotworu nie zawsze jest jednoznaczna z jego wystąpieniem. Jeśli taka zostanie jednak zidentyfikowana, jest to szczególny sygnał, który wymaga od nas podęcia określonych działań zarówno w kontekście profilaktyki, jak i diagnostyki. Pamiętajmy, że kluczowym aspektem dla rozwoju nowotworów są czynniki środowiskowe, które mogą współdziałać z czynnikami genetycznymi. Ważne jest więc, by mając obciążenie genetyczne zadbać o swój styl życia, który może mieć istotne znaczenie dla opóźnienia rozwoju choroby, a nawet przyczyniać się do tego, że nowotwór nie rozwinie się u osoby ze zmianą genetyczną. U osób z pozytywnym wynikiem badania genetycznego, u których nowotwór jeszcze nie wystąpił, ważne jest, by ustalić z lekarzem ścieżkę postępowania profilaktycznego, indywidualnie dostosowaną częstotliwość i rodzaj badań, które należy wykonywać.  

Które nowotwory są szczególnie związane z naszą genetyką?

Przykładem obrazującym jak ważne mogą być badania w kierunku dziedzicznych nowotworów jest rdzeniasty rak tarczycy, którego rozwój jest związany z obecnością mutacji w genie RET. Postać rodzinna tego nowotworu ujawnia się często dopiero w późniejszym wieku, a stopień penetracji jest bardzo wysoki (ok. 90%), co oznacza, że u 90% nosicieli mutacji w genie RET rozwija się nowotwór. W przypadku osoby z mutacją w genie RET, również 50% jej krewnych może być nosicielami zmiany. Kluczowe jest w tym przypadku przebadanie rodziny w I i II linii, ze względu na konieczność podjęcia inwazyjnych działań profilaktycznych, jakimi jest całkowita tyreoidektomia, czyli wycięcie gruczołu tarczycy, nawet już u dzieci.  

Jednym z najczęstszych nowotworów u kobiet jest rak piersi, a kluczowym czynnikiem genetycznym dla jego rozwoju są mutacje genów BRCA1 i BRCA2. W tym przypadku wykrycie patogennej zmiany genetycznej daje szanse na jedną z najbardziej skutecznych metod zapobiegania jaką jest profilaktyczna mastektomia, co potwierdzają liczne badania (PMID: 31302855; PMID: 32655641, PMID: 26840135). Korzyści płynące z badań genetycznych mogą wynikać również dla pacjentek z toczącą się chorobą nowotworową. Dotyczą one możliwości doboru ukierunkowanej strategii terapeutycznej, jak zastosowanie inhibitorów PARP u osób z patogennymi mutacjami germinalnymi w BRCA1/2.

Dlaczego warto przeprowadzić badanie w kierunku identyfikacji predyspozycji do nowotworów dziedzicznych w IMAGENE.ME? 

W ramach badania predyspozycji genetycznych do chorób nowotworowych analizujemy szczegółowo warianty w obrębie ponad 200 genów u osób dorosłych oraz ponad 100 u dzieci. Zakres ten obejmuje geny związane z szerokim spektrum chorób i zespołów nowotworowych wyselekcjonowanych przez ekspertów z dziedziny genomiki, genetyki i onkologii (National Health Service – Genomic Medicine Service, Wielka Brytania; Stark i wsp., 2021 – The American Journal of Human Genetics, PMID: 34329581). Ponadto są to również geny wybrane w oparciu o szereg publikacji udowadniający związek zmian patogennych z predyspozycjami do rozwoju nowotworów, również szczególnie istotnymi dla populacji polskiej. Badanie oparte o technologię sewkencjonowania całoeksomowego pozwala na analizę wszystkich genów, dlatego nasze dane możemy wykorzystać w każdym innym momencie do przeprowadzenia analizy ukierunkowanej na inne obszary naszego zdrowia.  

Podsumowanie

Pamiętajmy, że nie należy się obawiać wykonywania badań, to bardzo ważny krok dla profilaktyki. Obecność zmiany patogennej nie jest jednoznaczna z rozwojem choroby, a określa jedynie predyspozycje do jej wystąpienia. U osób chorujących na nowotwór, znajomość czynnika genetycznego i mechanizmu rozwoju nowotworu może pomóc w doborze najodpowiedniejszej terapii, zwiększając szanse na wyleczenie. W badaniu Kurian i wsp., 2021 (PMID: 34373918) wykazano, że wbrew powszechnemu przekonaniu, pacjentki z nowotworem piersi i zmianami w genach BRCA1, BRCA2, CHEK2, PALB2 wykazywały taki sam lub lepszy wskaźnik przeżycia w porównaniu do pacjentek bez zmian w tych genach.